Psycho Somatische Fysiotherapie(PSF) is nog een vrij nieuwe specialisatie in de fysiotherapie. Fysiotherapie gaat over lichamelijke afwijkingen. Zo hebben we altijd gedacht en gelukkig doen we dit nog steeds. Was het maar zo eenvoudig, de werkelijkheid is vaak gecompliceerder.

Al tijdens mijn opleiding viel mij op dat er mensen waren met heel veel afwijkingen en weinig klachten. Maar ook mensen met heel veel klachten en weinig of geen lichamelijke afwijkingen. Dat gaf te denken en was een van de aanleidingen om de opleiding PSF te doen.

Ik kijk behalve naar of er lichamelijk afwijkingen zijn, ook naar of er andere zaken zijn die genezing in de weg staan of waardoor een klacht ontstaan kan zijn. Ik kijk bijvoorbeeld naar hoe u omgaat met spanning en stress en hoe uw lichaam daar op reageert. Spanning en stress kunnen tot klachten leiden en of de  genezing belemmeren. Kijk naar hoe u omgaat met uw emoties en tot welke gedachten en fysieke reacties deze leiden.
Ik zal vragen naar de gedachten(ziekteopvattingen) die de patiënt over zijn of haar kwaal heeft. Verkeerde interpretaties van de klacht en haar symptomen kunnen genezing in de weg staan. En het idee geven dat men een ernstiger ziekte heeft dan eigenlijk het geval is. Dat kan bijvoorbeeld tot bewegingsangst leiden (ziektegedrag of pijngedrag). Bv blijven hinken als je misschien wel alweer normaal zou kunnen lopen.

We kunnen dus spreken van herstel belemmerende factoren. De psychosomatisch werkende fysiotherapeut is door zijn opleiding in staat om deze factoren te herkennen en heeft geleerd ze gunstig te beïnvloeden.

In de PSf kennen we 4 graden van gecompliceerdheid.
1)Ongecompliceerd. Patiënt heeft een lichamelijke klacht en is in geestelijk opzicht stabiel en heeft een betekenisvol leven. Is gewoon in staat om vanzelf beter te worden of indien nodig met hulp van de algemene fysiotherapie.

2)Licht gecompliceerd. Als voorgaande patiënt, alleen hier is wel enige sprake van verkeerde interpretatie van de klacht of vreemd ziekte gedrag of spelen emoties een te grote rol. Dit is echter eenvoudig te corrigeren door een goede voorlichting en begeleiding.  Tot nu toe kan de algemene fysiotherapie zich hier uitstekend mee redden.

3)Matig  gecompliceerd. Patiënt heeft een lichamelijke klacht, meerdere ongunstige ziekteopvattingen en gedragingen die zich niet door eenvoudige voorlichting laten corrigeren. Bovendien krijgt de klacht invloed op zaken als werk, relatie, gezin, zelfstandigheid etc. Bovendien is er sprake van persoonskenmerken die ongunstig zijn voor herstel, zoals bijvoorbeeld onzekerheid en een laag zelfbeeld, pessimisme, etc,etc. Ook kan er sprake zijn van levensproblematiek(werk, relationele of financiële problemen), die niet direct door de ziektelast veroorzaakt word maar wel een belemmering vormen voor de genezing van de patiënt. Het moge duidelijk zijn dat hier niet volstaan kan worden met wat eenvoudige voorlichting. Dit is het voornaamste werkterrein voor de psychosomatisch werkend fysiotherapeut. Soms is het nodig om te verwijzen.

4) Zwaar gecompliceerd. Zoals in 3)matig gecompliceerd, alleen is er nu ook sprake van psychopathologie, zoals stemmings- en angststoornissen, somatoforme stoornissen, en of persoonlijkheidsstoornissen. Kan er sprake zijn van traumatiserende gebeurtenissen uit het verleden. En kan er sprake zijn van misbruik van alcohol drugs of medicijnen. Hier liggen taken voor de PSF maar tegelijkertijd ook de grenzen. Over het algemeen hebben deze patiënten al psychologische- of maatschappelijke begeleiding en kan de psf daar bij wel een steun zijn met adem en ontspanningstechnieken, methodieken gericht op lichaamsbewustwording, interactieve massagetechnieken. Maar de psychi(iatri)sche en maatschappelijke aspecten zijn en blijven in handen van daarvoor geschikte behandelaren.

Verwijzing: door eerdere behandelaren, zoals huisarts, psycholoog, maatschappelijk werk, maar men kan zich ook direct bij de psychosomatisch fysiotherapeut melden.

Indicaties: Zijn altijd lichamelijke klachten, maar dan wel matig of zwaar gecompliceerd door herstel belemmerende factoren zoals eerder beschreven. De PSF behandelt geen specifieke psychische stoornissen op zich.

Wel lichamelijke klachten zoals:

  • Hyperventilatie
  • Hoofdpijn
  • Slapeloosheid(inslapen, doorslapen)
  • Zich niet kunnen ontspannen
  • Druk op de borst of hartkloppingen
  • Onverklaarde spier- en gewrichtspijn
  • Benauwdheid, moeite met ademhalen
  • Nek-, rug- en bekkenklachten zonder duidelijke oorzaak
  • Onverklaarde maag, darm of buikklachten
  • Slikproblemen
  • Abnormale vermoeidheid

Gaan vaker gepaard met psychische klachten zoals:

  • lusteloos zijn
  • slecht of teveel slapen
  • angstig en onzeker zijn
  • moeite met concentratie
  • somber zijn en veel piekeren
  • algeheel gevoel van onbehagen
  • prikkelbaar, onrustig of gejaagd zijn

Tijdens de eerste behandeling:  Stel ik me op de hoogte van de voorafgaande lichamelijke onderzoeken en de uitkomsten daarvan. Dan doe ik een uitgebreid fysiotherapeutisch lichamelijk onderzoek. Mocht er een aanwijzing zijn voor herstel belemmerende factoren en zijn er weinig  afwijkingen dan maak ik een uitgebreidere sociale anamnese. Afhankelijk van uw hulpvraag, het gesprek en het onderzoek, worden de doelen bepaald en wordt samen met u een therapieplan opgesteld. Er wordt van u een eigen inbreng en een actieve inzet
verwacht in het herstel- en veranderingsproces.

De psychosomatische fysiotherapeut begeleidt u in het herstellen van het evenwicht tussen belasting en belastbaarheid en tussen spanning en ontspanning.

 

Het doel van de therapie kan zijn:

  • Inzicht krijgen in het ontstaan en de gevolgen van de klacht.
  • Veranderen van de factoren die de klacht in stand houden.
  • Toepassen van ontspanning.
  • Verbeteren van ademhaling of adempatroon door lichaamsbewustwording.
  • Verhogen van uw belastbaarheid.
  • Leren aanvoelen en respecteren van lichamelijke en psychische grenzen.
  • Inzicht krijgen met betrekking tot ziektebeleving en dagelijks functioneren.
  • Op een andere manier leren omgaan met de klachten.
  • Vertrouwen krijgen in het lijfelijk functioneren, waardoor zelfvertrouwen en zelfbeeld positief beïnvloed wordt.